شیوه ساخت قالبهای قلمکار
اولین وسیله، ساختن قالبهای نقوش قلمکار است که حساس‌ترین و ظریف‌ترین مرحله‌ی است.
می‌توان گفت هنر اصلی، در قالب‌سازی آن است.
بهترین چوب
بهترین چوب برای قالبهای قلمکار چوبهای گلابی و زالزالک می‌باشند. که به دلیل نرمی و ابزار پذیرفتنی، بهترین نوع شناخته شده‌اند. برای ساخت قالبهای ریزتر و ظریفتر از چوب زالزالک استفاده می‌شود.
برای قالب‌سازی، تنه‌ی درخت را با برش عرضی به قطعات کوچکتر تقسیم می‌نمایند. سپس با پیه مذاب چوبها را تا حد اشباع چرب می‌کنند بعد با سمباده سطح آن را می‌سایند تا کاملا صاف و یکنواخت شود. سپس مقداری پودر پوست انار را در ظرفی با آب مخلوط کرده حل می‌نمایند و بر سطح چوب می‌مالند. در این حالت قالب به رنگ زردی درمی‌آید. بعد مقداری لعاب کتیرا بر روی آن می‌مالند.
هنر«قلمکاری» روی پارچه- قالب قلمکاری
نقش قالب
نقش قالب توسط طراح تهیه می‌شود. نقوش برحسب رنگ‌ها تفکیک گردیده و طرح مربوط به هر رنگ با رنگ مشکی مخصوص چاپ قلمکار، روی کاغذ ترسیم می‌گردد. آنها را از طرف نقش روی قالب می‌چسبانند پس از گذشتن حدود ۵ دقیقه کاغذ را از آن جدا می‌کنند. در این موقع چوب بر روی کاغذ منعکس می‌گردد. بعد با مداد خطوط آن را پررنگتر می‌نمایند و کار حکاکی توسط استاد قالب‌تراش آغاز می‌گردد برای این کار از وسایل مختلفی استفاده می‌گردد. در ابتدا قالب‌تراش به منظور تسهیل عملیات با نوعی مته نقاط مورد لزوم را سوراخ کرده با تیغ مخصوص شروع به حکاکی نموده نقاط لازم را گود می‌کند تا طرح اصلی به صورت برجسته باقی بماند. بعد سطوح گود شده را صاف می‌کند و با ابزاری به نام «نقش‌بر» به ظریف‌کاری نقوش پرداخته.
با نگاه داشتن آن روی شعله‌ی آتش خرده‌های چوب را که هنوز روی قالب باقی مانده سوزانده و با برس مخصوص آن را تمیز می‌کند. به همین ترتیب نقوش دیگر مکمل ساخته شده و به منظور ایجاد دوام بیشتر باید قالبها چرب گردند.
به منظور تسهیل در استفاده از آنها، چوبهای اضافی دور نقش بریده شده، دسته‌ای برای آن گذاشته می‌شود. این عمل به وسیله‌ی نجار صورت می‌گیرد و احتیاج به تخصص قالب‌تراش ندارد.
مطالب مرتبط:
- هنرهای سنتی ایران
- انجام پروژه های رشته هنر(کلیه گرایش‌ها)
