قدیمی‌ترین نگاره‌های مصور روی استخوان، سنگ و دیوار غارها به ۱۰۰۰۰ الی ۱۵۰۰۰سال قبل تعلق دارد.
سومری‌ها حدود ۱۲۰۰سال قبل از میلاد مسیح، طرح با مهرهای استوانه‌ای سنگی را ایجاد نمودند. در ۶۰۰تا ۹۰۰سال پیش از میلاد مسیح چاپ استنسیل در ژاپن و چین متداول بوده است. در سال ۱۷۴۴میلادی دو انگلیسی به نام‌های کین و پالت، اولین دستگاه چاپ را به نام خودشان ثبت کردند. در سال ۱۸۵۰میلادی در شهر لیون فرانسه چاپ سیلک رواج یافت که پارچه ابریشمی را به همراه مواد مقاوم کننده چاپ میکردند. از آن تاریخ کلمه سیلک به معنای ابریشم وارد صنعت چاپ شد. در سال ۱۹۰۷میلادی امتیاز چاپ با شابلون‌های روتاری به نام ساموئل سیمون در منچستر انگلستان ثبت گردید. در سال ۱۹۵۰میلادی پس از کشف مواد
حساس به نور، توسعه روش‌های شابلون‌سازی و به‌کارگیری ماشین‌های چاپ اسکرین و روتاری گام بلندی، در پیشرفت این صنعت برداشته شد. امروزه صنعت چاپ در نساجی با پیشرفت روزافزون در زمینه‌های ماشین‌آلات چاپ روتاری و تخت، لاک‌کشی، عکاسی و چاپ دیجیتال شاهد دگرگونی بزرگی می‌باشد.
ایجاد نقش روی پارچه
انسان همواره برای تولید محصولاتی که از نظر بصری خوشایند باشند تلاش زیادی کرده است. ایجاد نقش روی پارچه یکی از این موارد است. همه روش‌هایی که روی پارچه نقش ایجاد می کنند عبارتنداز:
۱- ایجاد نقش با مواد رنگزای جذب شونده: در این روش از مواد رنگزایی که برای جذب داخل الیاف تمایل دارند استفاده می‌شود. این روش به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف( انتقال مواد رنگزا به محل مورد نظر: به عنوان مثال چاپ با مواد رنگزای مستقیم، راکتیو، خمی و… روی الیاف سلولزی ـ مواد رنگزای اسیدی روی نایلون و الیاف حیوانی ـ مواد رنگزای دیسپرس روی پلی‌استر و تری‌استات و دی‌استات ـ مواد رنگزای بازیک روی اکریلیک
ب( در روش دیگر از نفوذ ماده رنگزا به قسمت‌هایی از پارچه ممانعت به عمل می‌آید. این عمل را می‌توان به کمک گره‌زدن قسمتی از پارچه، پخش موم مذاب در نواحی خاصی از پارچه، ایجاد فشار با چوب یا فلزات و یا همچنین چاپ کردن پارچه با مواد مقاوم کننده که مانع از نفوذ ماده رنگزا به داخل پارچه می‌شوند، انجام داد. این روش به نام باتیک شهرت دارد.
۲- ایجاد نقش با رنگدانه‌ها: این مواد هیچ‌گونه تمایلی برای جذب و نفوذ در پارچه ندارند. به همین دلیل به کمک چسب خاصی به نام بیندر روی پارچه چسبانده می‌شوند. به عنوان مثال: پیگمنت‌ها (رنگدانه‌ها)ـ لاکهای پوششی ـ رنگهای پلاستیزول ـ رنگهای پودر فلزی.
۳- ایجاد نقش به کمک حرارت: حرارت می‌تواند رنگ روی پارچه و یا حتی الیاف پارچه را از بین ببرد. درصورت کنترل دقیق روی حرارت، نقوش زیبایی ایجاد می‌شود. روش‌های زیر از این دسته می‌باشند.
الف) ایجاد نقش با سیلندرهای تو خالی با طرح گود یا برجسته: در این روش غلتک داغ می‌شود و در تماس با پارچه‌های پرزدار، نقش‌هایی ایجاد می‌شود.
ب) ایجاد حرارت با لیزر: حرارت می‌تواند رنگ پارچه و یا خود پارچه را تغییر دهد. برای تغییر رنگ پارچه از لیزرهای حرارتی نیز استفاده می‌شود. این روش، رو به گسترش است. علاوه بر آن با افزایش قدرت لیزر حرارتی قسمت‌هایی از الیاف پارچه سوزانده می‌شود و نقوش منحصر به فردی را ایجاد می‌کند.
۴- ایجاد نقش با روش از بین بردن رنگ یا الیاف: این روش به دو گروه تقسیم می‌شود:
الف) در روش اول که به چاپ برداشت معروف است از طریق مواد احیاکننده قوی، مواد رنگزای بخشی از پارچه رنگرزی شده را از بین می‌برند و الیاف سفید نمایان می‌شود که به برداشت سفید معروف است.
حال اگر همزمان مواد رنگزای جدیدی جایگزین مواد رنگزای قبلی شود این نوع چاپ را چاپ برداشت رنگی می‌گویند.
ب) این روش روی پارچه‌های مخلوط و به عنوان مثال ویسکوزـ پلی استر انجام می‌شود. در این روش مواد اسیدساز، مطابق یک طرح خاص، الیاف ویسکوز آن ناحیه را با اسید می‌سوزانند. (سوختن به مفهوم از بین بردن کامل ویسکوز می‌باشد. این روش، چاپ سوخت Burn Printing نامیده می‌شود. این چاپ روی پارچۀ با پرز کم بسیار متداول است.
۵- ایجاد نقش از طریق تراش پرزهای پارچه: اگر بخشی از پرزهای پارچه، مطابق یک طرح برش بخورد، افکت زیبایی را ایجاد می‌کند. پارچه پرزدار را از روی سطوح برجسته که بر روی یک غلتک ایجاد شده است عبور می‌دهند. همزمان یک غلتک سرتاسری پرزهای بالا آمده را می‌تراشد. نقش‌های تراش‌خورده پرزهای کوتاه‌تری دارد.
۶- ایجاد نقش با چسباندن اجسام روی پارچه: این نوع ایجاد نقش برای تولید رومیزی و پرده کاربرد زیادی دارد. پارچه‌های خوش‌رنگ و گران‌قیمت را مطابق طرح‌هایی مثلًا پروانه بزرگ، برش می‌زنند و سپس آنرا روی پارچه زمینه به کمک چسب و یا پرس داغ می‌چسبانند. جداسازی تکه‌های پارچه به کمک برش لیزری متداول شده است.
۷- ایجاد نقش با چسباندن پرز روی پارچه: در این روش روی پارچه زمینه چسب می‌ریزند و سپس پرزهای بین ۱ الی ۳ میلی‌متر را به صورت کاملا عمودی می‌چسبانند. این پارچه به جای مخمل به کار می‌رود.
۸- ایجاد نقش با چروک روی پارچه: سود سوزآور غلیظ روی پنبه چروک ایجاد می‌کند، از طرفی فنل نیز روی نایلون جمع‌شدگی ایجاد می‌کند. اگر پارچه را به صورت راه راه و یا چهارخانه با ابعاد ۳ در ۳ سانتیمتر با مواد فوق چاپ کنیم درنهایت پارچه به طرز زیبایی چروکدار خواهد شد. این چروک دائمی است.
۹- ایجاد نقش از طریق بافت پارچه: دراین روش نخ‌های رنگی و یا تک‌رنگ، مطابق یک طرح، بافته می‌شوند.
با توجه به اینکه کدام رنگ روی سطح پارچه قرار می‌گیرد، نقشه بافت ایجاد می‌شود.
منبع: کتاب چاپ و تکمیل کالای نساجی
- انجام پروژه های رشته هنر(کلیه گرایش‌ها)
- انجام مقاله و پایان نامه رشته هنر.
- تماس با ما از راه واتساپ
