در این مطلب شما با بهترین و فاخرترین صنایع دستی ایران که در جهان معروف می‌باشد، آشنا میشوید.هویت هر کشوری در تاریخ و تمدن آن کشور جای گرفته است، و این هنر و تمدن انسان های آن منطقه را به تصویر میکشاند. ایران یکی از تمدن های پرشکوه تاریخ است و بزرگترین تمدن های تاریخی و فرهنگی را دارا می‌باشد. از پایه گذاران تمدن فرهنگی و تاریخی در بین تمام کشور های دنیا محسوب میشود. این هنر که از نیاکان ایرانیان به جا مانده را میتوان در آثار تاریخی همچون مقبره ها، مساجد، کاخ ها، دیگر آثار یافت. اما در این آثار تاریخی، آثار هنری نقش اصلی را بر عهده دارند. آثار هنری با استفاده در انواع ساختارهای جامعه نقش خود را در انتقال اصل خود، به عنوان یک بخش از هویت فرهنگی ایران با ساخت آثار هنری و فرهنگی مختلف تا به اینجا ایفا کرده است. اما در میان تمام آثار هنری با وجود فرهنگ های مختلف در کل ایران شاهد آثار متفاوتی بودیم که یکی از بهرین آثار هنری، هنر صنایع دستی می باشد که جلوه ای از فرهنگ ایرانی و ملی را به پهنه ظهور می رساند.
صنایع دستی چیست!؟ 
بطور خلاصه صنایع دستی استفاده از هنر افراد به وسیله ابزار های بومی و فرهنگی است که به تولید یک صنعت هنری منجر میشود. امروزه افراد زیادی به صنایع دستی علاقه مند هستند. وجه تمایز این صنایع با محصولات امروز در پروسه تولید خلاصه نمی گردد، و امور دیگری همچون فرهنگ مختص آن هنر و طرز تفکر و قدمت فرهنگی آن منطقه که در آن این هنرهای دستی تولید شده نیز را به تصویر میکشد به طوری که، هنر صنایع دستی را نه به عنوان یک کالا، بلکه به انواع یک وسیله برای نمایش و تبادل ارزش فرهنگی و بومی در یک منطقه استفاده میشود.
ویژگی های صنایع دستی چیست؟
هر هنر و صنعتی دارای اصول و ویژگی هایی است که هنرمندان باید در چارچوب آن قوانین هنر خود را پیاده سازی کنند. اکنون سعی داریم ویژگی های هنر صنایع دستی را برای شما بازگو کنیم
- قسمت اصلی و اساسی این هنر باید توسط دست و ابزار دستی انجام شود. اما از آنجایی که در ساخت یک هنر صنایع دستی مراحل مختلفی وجود دارد، انجام تمام مراحل به صورت دستی یا با ابزار دستی الزامی نیست. اگر تنها قسمتی از قسمت‌های اساسی صنایع دستی به این صورت انجام شود این محصول در دسته بندی صنایع دستی قرار میگیرد.
- حضور انسان و استفاده از خلاقیت در انجام مراحل تولید صنایع دستی و تولید طرح های متنوع هنری
- مقرون به صرفه بودن محصول نسبت به ارزش آن با توجه به محصولات دیگر
- استفاده از فرهنگ ملی و بومی در تولید صنایع دستی
- ساخت یا استفاده از موادهای اولیه فرهنگی و بومی
- قابلیت ساخت و تولید محصول در مناطق دیگر بومی
- قابلیت انتقال طرز ساخت و تولید محصول به صورت ارثی و خانوادگی یا شاگرد و استادی
انواع صنایع دستی و دسته بندی آنها
در صنایع دستی با توجه به تفاوت های مختلف در نوع این هنرهای دستی از نظر سازمان ثبت جهانی، در بخش های مختلف قرار میگیرند که به عبارت زیر می باشند.
- ساخت سایر فرآورده‌های دستی
- ساخت زیورآلات
- حصیربافی
- ساخت اشیا مستظرفه و هنری
- مینا کاری
- معرق کاری
- ساخت محصولات فلزی و آلیاژها
- دست بافی
- منبت کاری و کنده کاری بر روی چوب
- نازک کاری روی چوب
- خاتم سازی
- خراطی چوب
- حکاکی و تراش برای روی سنگ
- حکاکی بر روی فلزات و آلیاژها
- کاشی گری
- تولید فرآورده‌های پوست و چرم
- سفالگری و سرامیک کاری
- شیشه گری
- تولید فرآورده‌های پوست و چرم
- نمدمالی
- ملیله کاری
- چاپ های سنتی
- روکاری بافتنی
۱.فرش های دستباف
فرش دستباف و گلیم نمادی است که از دوران تاریخی ایران تا به امروز بوده و نماد قومیت ایرانی و نیاکان ایرانیان بوده است. این محبوبیت به صورت بین المللی و جهانی است به طوری که از فرش ایرانی در دنیا به عنوان زیباترین و باکیفیت ترین فرش در زمینه صنایع دستی مورد استفاده و تقدیر قرار میگیرد. فرش های دستباف ایرانی با طرح های متنوع و منحصر به فرد با طرح های قومی و ملی در جهان به اوج شکوفایی خود دست یافته است. این موضوع باعث شده فرش های دستباف ایرانی همچون قالی و قالیچه، لیزو، گلیم یکی از محبوب ترین آثار صنایع دستی جهان باشد.
۲.سرامیک و سفال
سفال و سرامیک جز تاریخی‌ترین هنری های ایرانی محسوب میشود و استفاده آن در آثار تاریخی و فرهنگی مختلف و همچنین نقش این صنعت در ساخت ابزار دکوری و کاربردی، سبب محبوبیت این صنعت در سراسر جهان گردیده. ایران سهم قابل توجهی در این بازار را به خود اختصاص داده است. علم سفال و سفالگری با ساختن ظروف گلی بوجود آمده است. می توان در این بین به پیاله‌ها و کوزه‌های سفالی که از اعصار گذشته مورد استفاده بوده نام برد. صنایع سفال و سرامیک قدمتی ۱۰ هزار ساله دارد که از صنایع پیشرفته و بالقوه باستانی بوده که قدیمی ترین این کارگاه های سفالگری جهان در شوش قرار دارد.
۳.زیورآلات باستانی
آلیاژهای گران قیمت و البته بسیار شکیل و زیبا از دیرباز یکی از صنایع مورد علاقه ایرانیان و کشورهای دیگر بوده است. در ایران شهرهای غربی و جنوبی با دارا بودن آلیاژهای مختلف از جنس های مختلف مثل طلا، نقره، فیروزه و… شروع به تولید و ایجاد انواع زیورآلات با طرح های متنوع و سبک و سیاق فرهنگ و هنر بومی خود کردند. این زیورآلات که در اعصار گذشته در قالب ترکیبی با لباس محلی مورد استفاده قرار میگرفته، نقش مهمی در آداب و رسوم و نماد اقوام مختلفی ایرانی داشته، که این سنت باعث ایجاد فرهنگی بر اساس این نوع پوشش خاص و تمایز آنها با یکدیگر گردیده است. این زیورآلات و نحوه طراحی و شکل‌دهی به این فلزات گرانبها، مورد توجه کشورهای مختلف همسایه و سطوح دیگر جهان قرار گرفت و در قرن‌های گذشته تبدیل به یک صنایع دستی لوکس و محبوب گشت، و امروزه مردم بخشی از هویت خود را طرح های اصیل این اقوام میتوان بیابند.
۴.سوزن دوزی
تاریخ قلاب دوزی که به حدود ۵۵۰ سال قبل از میلاد مسیح می گردد، یکی از مشهورترین آثار ایرانی محسوب می شود. این هنر که با ابزاری بسیار ساده صورت می پذیرد، که در واقع با استفاده از نخ های ابریشمی و رنگ های متنوع آثاری هنری را بر روی پارچه ها ایجاد می کنند، که معمولا این نوع پارچه های در حالت کیفیت عالی خود از جنس ماهوت مورد استفاده قرار میگرفته است. این نوع هنر در انواع مختلف تزئینی و دکوری مانند: لباس ، پرده ،رومیزی،پرده و… استفاده می شود. این هنر در باستانی ایران با توجه به قدمت خود تبدیل به یکی از ارکان اصلی هنرهای دستی ایرانیان گشته و جهانیان را با این هنر خود از طریق صادرات آشنا کرده و مخاطبان زیادی را به خود جذب نموده است
۵.سرمه دوزی
این هنر مربوط به دوره اشکانیان است. این نوع هنر که از قدیمی ترین انواع هنر تزیینی پارچه محسوب می شود، با توجه به قدمت ایران در صنایع هنر دستی در این زمینه به خواستگاه مخاطبان این هنر بدل نموده است. محبوبیت این هنر تا آنجا پیشرفت که در دوره تیموریان پرده های تزئینی خانه کعبه را با استفاده از سرمه دوزی انجام داده اند، که باعث ایجاد نقش و نگار های بسیار زیبا و جلوه‌ای منحصر بفرد در کعبه گشته بود. سرمه‌ها به طور معمول از فلزات گرانبها و براق مانند طلا و نقره ساخته می‌شدند، که در اعصار بعد برای ایجاد کاربردی عمومی‌تر در بین مردم، از فلزات آلیاژی دیگر که با قیمت کمتر ولی با همان زیبایی وجود داشته‌اند، در ایجاد نقش‌های تزئینی مورد استفاده قرار گرفته است. ایران با دارا بودن پتانسیلی قوی از قرون گذشته تا به امروز یکی از بزرگترین و مشهورترین صادرکننده صنعت‌های مزین شده به این هنر دستی یعنی هنر سرمه دوزی می باشد.
۶.مینا کاری
ایران یکی از صادرکننده های اصلی مینا کاری و چوب های طراحی شده با با طراحی معرق است که، با هنر ظریف خود چشم هر بیننده را محو خود می کند. این شیوه از صنایع دستی به دلیل شباهت عملکردی با صنایع دستی دیگری همچون کاشی کاری معرق بازتاب های متنوعی را در طول زمان در کاربرد و نوع طراحی در یکدیگر ایجاد کرده‌اند. هنرهای چوبی با اختصاص دادن جلوه های متنوع و استفاده در آثار مختلف، یکی از محبوبترین نمادهای صنایع هنر دستی ایران در ابعاد جهانی محسوب می گردد به طوری که سهم قابل توجهی را در صنعت صادراتی کشور به عهده دارد.
۷.ظروف مسی و شیشه ای
از کهن ترین تکنولوژی های ایرانیان می توان از فناوری تولید ظروف مسی و شیشه ای و شکل دهی در سده های گذشته با طراحی خاص اشاره نمود. شیشه گری نه تنها در ایران بلکه در جهان از ابتدایی ترین تکنولوژی پیشرفته ساخته دست بشریت است که ایرانیان از پیشروان این علم بودند، و آثار این شیشه در مقیاس جهانی نیز به نام ایرانیان ثبت گردیده است. اما دوران اوج این صنعت را پس از فراز و نشیب های بسیار زیاد می توان در دوره سلجوقیان کنکاش نمود.
منبع:malltina
امیدواریم که مطلب بهترین و فاخرترین صنایع دستی ایرانی مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
- انجام پروژه های دانشجویی رشته هنر(کلیه گرایش‌ها)
- انجام مقاله و پایان نامه رشته هنر(کلیه گرایش‌ها) مقطع کارشناسی و ارشد.
- تماس سریع با ما از راه واتساپ
