فضا در هنر تجسمی

فضا در هنر تجسمی

فضای تجسمی

فضا در هنر تجسمی، انسان معمولا فضا را از طریق فاصله و ابعاد درک می کند. ما به طور طبیعی در درون فضا، که همان محیط کار و زندگی مان است، قرار گرفته ایم. همه ی چیزهای پیرامون ما نیز فضای زندگی ما را می سازند. در عین حال ما و همه چیزهای دیگر فضا را تشکیل می دهیم یا بخشی از فضا هستیم. بنابراین فضا یک مفهوم یا یک موضوع انتزاعی خارج از طبیعت و اشیا نیست. بلکه اشیا، موجودات و محیط پیرامون آنها هستند که فضا را شکل می دهند. با این توصیف فضا معنای کاملا ملموس و عینی دارد.

مفهوم فضا در هنر تجسمی نیز با توجه به فاصله ها و ابعاد، اجزا و عناصر بصری یک اثر معنا پیدا می کند. به این ترتیب سازمان دهی فضای تجسمی معمولا با معنی درک مکان، زمان و اشیا و ارتباط آنها با یکدیگر انجام می شود. در معماری و در پیکره سازی، مخاطب، می تواند در فضای اثر و در کنار آن قرار گیرد و خود نیز بخشی از فضای اثر باشد. اما در نقاشی و در طراحی، فضای اثر در مقابل مخاطب و مستقل از او معنی می شود. بدین ترتیب، در آثار هنر تجسمی، فضا در بر گیرنده ی شکل ها و روابط میان عناصری است که آن آثار را به وجود آورده اند. در واقع با وجود عناصر بصری و روابط میان آنهاست که می توان از فضا، شکل فضا، فضای مثبت، فضای منفی، فضای پر و فضای خالی سخن گفت. بنابراین، وقتی از فضای یک اثر سخن به میان می آید، تأثیرات کلی اثر در همه ی ابعاد مادی و محتوایی آن مورد نظر می باشد.

با نگرشی تحلیلی در آثار هنرمندان، فضاسازی در آثار تجسمی را می توان به چند دسته تقسیم کرد:

الف) فضای سه بعد نما (واقع گرا): در این روش برای نمایش فضای سه بعدی به روی سطح دو بعدی از سه بعدنمایی (پرسپکتیو) و تجسم عمق و نشان دادن دوری و نزدیکی استفاده می شود. سه بعدنمایی که معمولا در آثار نقاشی واقع نما دیده می شود به روش های زیر انجام می گیرد :

۱– تغییر اندازه: در این روش شکل هایی که از نظر اندازه ی واقعی یکسان هستند برای ایجاد عمق فضایی به تدریج کوچک تر نشان داده می شوند و به همین نسبت هم فاصله ی میان آنها کمتر می شود.

۲-تغییر رنگ و تیرگی: در این روش برای نمایش دوری و نزدیکی اشکال و اشیا از تغییر رنگ آنها در فاصله دور نسبت به رنگ همان اشیا در فاصله ی نزدیک و تغییر تیرگی – روشنی استفاده می شود. به این ترتیب که شدت و درجه ی خلوص رنگ در فاصله ی دور کاهش یافته و به خاکستری می گراید. به همین نسبت شدن تیرگی شکل ها و رنگ ها در فاصله های دور کاهش می یابد.

۳-تغییر وضوح: معمولا هر چه اشیا از ما دورتر می شوند وضوح خود را بیشتر از دست می دهند و ما دیگر آنها را به روشنی مشاهده نمی کنیم. در این صورت عمق فضایی با تغییر وضوح از اشکال واضح به اشکال نا واضح تعیین می شود.

فضا در هنر تجسمی

 ب) فضای دو بعدنما (غیرواقع گرا): ممکن است بدون آن که قصد واقع نمایی از طبیعت در میان باشد، هنرمند به ایجاد فضا و عمق تجسمی بپردازد. همانند آنچه در آثار گرافیکی و انتزاعی صورت می گیرد و ارتباطی به واقعیت پیرامون ندارد. در این روش ایجاد عمق و فضای بصری به روش های زیر انجام

می گیرد :

۱-تغییر اندازه شکل های مشابه به صورتی که برخی از آنها کوچک تر از برخی دیگر ترسیم و دیده شوند.

۲- تغییر تیرگی یا رنگ به صورتی که برخی از اشکال تیره تر و برخی روشن تر ترسیم شوند.

۳- شفاف نمایی و روی هم قرار گرفتن شکل ها می تواند عمق فضایی ایجاد کند.

 ۴- تغییر وضوح و بافت شکل ها نیز می تواند عمق بصری ایجاد کند.

.

۵- ترسیم یک شکل از چند زاویه ی مختلف و یا تغییر شکل و تغییر جهت دادن آن می تواند عمق فضایی را به وجود آورد.

ج)فضای همزمان (تلفیقی) : در برخی از آثار نمایش فضای تجسمی به صورت تلفیقی از فضاسازی واقع نما و دو بعدنما صورت می گیرد. در این روش هنرمند بدون رعایت قواعد واقع نمایی در کل اثر، ساختار ترکیب خود را از مکان های مختلف به صورت موازی و به طور همزمان شکل می دهد. در عین حال سعی می کند با نمایش همزمان رویدادها در مکان های مختلف تلفیقی از فضاهای داخلی و بیرونی به وجود آورد. به این ترتیب فضای تجسمی گسترش می یابد. در آثار نقاشی قدیم ایران این نحو از نمایش فضا به ایجاد یک فضای تجمسی گسترده برای روایت گری موضوعات داستانی کمک می کند. در هنر مدرن نیز نقاشان کوبیست کوشیدند با به نمایش گذاشتن اشیا و مکان ها از چند زاویه دید مختلف زمان را در آثار خود به نمایش بگذارند. اما آنها به این نگرش و شکستن شکل های واقع نما برای گریز از واقع نمایی، موضوع و روایت گری را تا حد زیادی در آثار نقاشان از میان بردند.

فضای واقع نما

د) فضای وهمی: در برخی از آثار تجسمی هنرمند فضای بصری را طوری با استفاده از نمایش عناصر و شکل های واقع نما به وجود می آورد که در عین حال وهمی و غیرواقعی جلوه می کند. در این روش مخاطبان تحت تأثیر فضایی ساختگی قرار می گیرند که در آن اشیا و موجوداتی از واقعیت بدون ارتباط منطقی و گاه بدون رعایت ویژگی های طبیعی و معمول آنها در کنار یکدیگر قرار می گیرند و فضایی وهمی را به وجود می آورند. این شیوه از فضاسازی در آثار هنرمندان رمانتیک، نمادگرا و سوررئالیست بسیار دیده می شود. نمایش این فضاها که جنبه ای خیالی و ذهنی دارد اگرچه توسط قوه ی خیال قابل تجسم است، اما در واقعیت و به طور طبیعی نمی تواند اتفاق بیفتد یا وجود داشته باشد. مثل ساعت هایی که ذوب شده و لخت هستند با قطاری که از یک مکان خیالی و ناشناخته می گذرد، یا شیر و موجود درنده ای که بر خلاف طبیعت خود هیچ وحشت و اضطرابی ایجاد نمی کند.

• درخواست ثبت سفارش
• انجام پروژه های دانشجویی رشته هنر(کلیه گرایش‌ها)
• انجام مقاله و پایان نامه رشته هنر(کلیه گرایش‌ها) مقطع کارشناسی و ارشد.
• تماس سریع با ما از راه واتساپ