تناسب
تناسب در هنرهای تجسمی
تناسب در هنرهای تجسمی. تناسب مفهومی ریاضی است که در هنر تجسمی بر کیفیت رابطه ی مناسب میان اجزای اثر با یکدیگر و با کل اثر دلالت دارد. کاربرد تناسبات به دلیل ایجاد زیبایی بصری در هنرهای تجسمی از اهمیتی ویژه برخوردار است. تقریبا همه ی آثار هنری براساس نوعی تناسب به وجود آمده اند. از این جهت تناسب یکی از اصول اولیه ی اثر هنری است که رابطه ی بصری هماهنگ میان اجزای آن را بیان می کند. یکی از دلایل زیبایی یک اثر تجسمی وجود تناسب میان رنگ ها، خط ها، سایه – روشن و شکل های آن است.
می توان در یک تابلوی نقاشی روابط متناسبی میان خطوط سیال خیال انگیز، رنگ ها و وسعت سطوح برقرار کرد و یا در یک اثر حجمی روابط مناسبی میان فرورفتگی ها و برجستگی‌ها، فضای منفی و فضای مثبت، بافت ها و سطوح مختلف ایجاد کرد.
همان طور که گوش یک نوازنده بلافاصله وجود یک نت خارج را تشخیص می دهد، یک دیده ی حساس و کارآزموده به سرعت عدم تناسب را در رنگ ها و شکل های یک اثر تجسمی می بیند. در اجزا و در کلیت بسیاری از پدیده های طبیعت و موجودات زنده نیز تناسب و روابط متناسب وجود دارد. موزون ترین و پیچیده ترین نمونه ی آن پیکره انسان است که از تناسبی بسیار دقیق در اجزا و در کل برخوردار است.
اندازه ی قسمت های مختلف بدن و تناسبات آن از دیرباز مورد توجه هنرمندان بوده است. آنها همواره سعی کرده اند پیکره انسان را با زیباترین تناسبات طراحی کنند. این موضوع به ویژه در دوران رنسانس بسیار مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است.
تناسب در هنرهای تجسمی
تناسب طلایی
معمولا تشخیص تناسب و ایجاد روابط مناسب میان اجزای یک اثر هنری و میان اجزا با کل اثر براساس تجربه، مهارت و ذوق زیبایی شناختی هنرمند است. مثل ایجاد تناسب میان رنگ ها و سایه رنگ های یک تابلوی نقاشی. در عین حال تناسب در اندازه ها از قوانین خاصی پیروی می کند که به آنها اصول و قواعد تقسیمات طلایی و یا تناسبات طلایی گفته می شود. براساس تناسبات طلایی یک پاره خط را می توان طوری به دو قسمت تقسیم کرد که نسبت قسمت کوچک تر به قسمت بزرگ تر مساوی با نسبت قسمت بزرگ تر با کل پاره خط باشد. این نوع تقسیم از نظر بصری و همین طور از نظر منطقی نسبت های زیبایی را میان اجزا با یکدیگر و با کل پدید می آورد که هم در معماری و هم در هنرهای بصری از آن استفاده ی بسیار شده است.
معمولا تقسیم یک پاره خط به دو قسمت مساوی آن را تبدیل به دو قسمت مجزا و مستقل می کند و به همین دلیل هم ارتباط آن ها با کل پاره خط، به جز رابطه ی مساوی بودن با یکدیگر از دست می رود. تقسیم آنها به سه قسمت و ایجاد نسبت یک به سه نیز اگر چه رابطه ای قابل قبول تر و زیباتر میان بخش ها به وجود می آورد، لیکن وحدت میان اجزا و کل پاره خط از میان خواهد رفت. در حالی که تقسیم آن پاره خط براساس نسبت طلایی نه تنها تناسب بصری زیبایی میان اجزا به وجود خواهد آورد، بلکه نسبت منطقی اجزا با یکدیگر و با کل پاره خط را نیز حفظ خواهد کرد و مجموعه ای وحدت یافته را به نمایش خواهد گذاشت.
چگونگی ایجاد تقسیم طلایی پاره خط الف-ب
۱-ابتدا پاره خط الف-ب را به دو قسمت مساوی تقسیم می کنیم.
۲- سپس از مرکز ب به شعاع نصف پاره خط الف – ب قوس میزنیم به طوری که خط عمود ج- ب به وجود بیاید.
۳- نقطه ج را به نقطه الف وصل می کنیم تا مثلث الف – ب -ج ساخته شود. ۴- سپس به مرکزج و به شعاع ج -ب قوسی رسم می کنیم تا ضلع الف-ج را در نقطه (د) قطع کند. مجددا از نقطه الف قوسی به شعاع الف – د را طوری ترسیم می کنیم که نقطه (ک) به روی پاره خط الف – ب به دست آید. ۵- اکنون رابطه ی تناسب طلایی به دست می آید:
همچنین با استفاده از چنین تقسیمی می توان چهار گوش های منظمی با نسبت های طلایی به دست آورد که کادرمناسبی برای هنرهای تصویری هستند و در درون آن ها می توان نسبت های طلایی دیگری را به وجود آورد که مبنای ایجاد ترکیب های زیبای بصری قرار گیرند. چگونگی ایجاد مستطیل طلایی در نشان داده شده است.
- ارتباط مستقیم جهت انجام پروژه هنر تجسمی در واتساپ و تلگرام
- انجام ژوژمان و پروژه های رشته هنر( مبانی هنر تجسمی- طراحی لباس و پارچه با نرم افزار- گرافیک- طراحی نقوش هندسی- خشنویسی و خط کوفی- طراحی و….)
- انجام مقاله و پایان نامه رشته هنر(کلیه گرایش‌ها) مقطع کارشناسی و ارشد
